Andrzej Mencwel

---

Życiorys

Andrzej Mencwel, który jest wybitnym polskim intelektualistą, rozpoczął swoją drogę akademicką, studiując filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. W 1976 roku uzyskał stopień doktora za swoją pracę poświęconą postaci Stanisława Brzozowskiego. Po wielu latach badań i dyskusji, w 1990 roku uzyskał habilitację, opierając się na książce zatytułowanej _Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego_. W 1998 roku został uhonorowany tytułem profesora nauk humanistycznych.

Obecnie Andrzej Mencwel cieszy się emeryturą jako profesor w Instytucie Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki oraz na Wydziale Reżyserii Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. W swojej pracy edukacyjnej skupia się na historii i antropologii kultury, zarówno polskiej, jak i porównawczej. Obok swojej kariery nauczycielskiej, Mencwel pełnił ważne funkcje akademickie, w tym od 1992 roku jako kierownik Katedry Kultury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim, a od 1998 roku jako dyrektor nowo powstałego Instytutu Kultury Polskiej, który prowadził do 2005 roku.

W swojej bogatej karierze otworzył drzwi do współpracy z wieloma instytucjami naukowymi. Jest członkiem Komitetu Nauk o Kulturze, pełniąc funkcję wiceprzewodniczącego, jak również Komitetu Nauk o Literaturze PAN. Dodatkowo, jako przewodniczący Humanistycznego Zespołu Ekspertów Ministra Edukacji Narodowej, jego głos ma istotne znaczenie. Mencwel jest członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz aktywnie działa w wielu organizacjach, w tym Międzynarodowym Stowarzyszeniu im. Janusza Korczaka i Association Internationale de Critiques Litteraires.

Po raz pierwszy zaprezentował swoje pomysły i opinie na łamach dwutygodnika _Współczesność_, występując jako krytyk. W latach 1978–1981 pełnił funkcję redaktora tygodnika _Literatura_, a w 1981 roku również redagował czasopismo _Meritum_. Jego działalność twórcza obejmuje autorstwo jak i współautorstwo licznych publikacji, w tym książek oraz podręczników akademickich. Niezwykle istotnym jest również to, że Mencwel współpracował z Tomaszem Zygadło przy scenariuszu do filmu fabularnego _Sceny dziecięce z życia prowincji_ (reżyseria: Tomasz Zygadło, premiera 12 stycznia 1987).

W latach 1967–1983 Mencwel był aktywnym członkiem Związku Literatów Polskich, natomiast w latach 1976–1981 był członkiem PZPR, uczestnicząc jako ekspert w IX Nadzwyczajnym Zjeździe tej partii w 1981 roku. Jego dorobek literacki został doceniony licznymi wyróżnieniami; w 1998 roku otrzymał nagrodę Polskiego PEN-Clubu im. Jana Strzeleckiego. Poza tym, dwukrotnie był nominowany do prestiżowej Nagrody Literackiej „Nike”, w 2007 roku za _Wyobraźnię antropologiczną_ oraz w 2018 roku za _Toast na progu_.

Obecnie mieszka w Warszawie, gdzie pełni rolę redaktora serii _Communicare_, która jest wydawana przez Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. W 2010 roku jego osiągnięcia zostały uhonorowane nagrodą czasopisma _Literatura na Świecie_ w kategorii „Inicjatywy Wydawnicze”. W 2015 roku wydana została jego książka _Stanisław Brzozowski. Postawa krytyczna. Wiek XX_, która została nominowana do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego oraz do Nagrody Literackiej Gdynia w kategorii eseistyka. Za tę pracę, Mencwel otrzymał również Nagrodę im. Kazimierza Wyki.

Mencwel jest synem krawca Antoniego Mencwela i Stanisławy z domu Walkowiak. W 1970 roku ożenił się z Anną Gettlich, z którą ma dwóch synów: Stanisława (ur. 1971) i Jana (ur. 1983).

Odznaczenia

Andrzej Mencwel, uznawany za wybitnego przedstawiciela nauki i kultury, zdobył liczne odznaczenia, które potwierdzają jego znaczący wkład w rozwój edukacji oraz działalności artystycznej.

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – przyznany za wybitne zasługi w pracy naukowo-badawczej, a także za osiągnięcia w działalności dydaktycznej i społecznej, 29 września 2011,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – uhonorowany za wybitne zasługi w pracy naukowej, dydaktycznej oraz organizacyjnej, 9 sierpnia 2004,
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – odznaczony za upowszechnianie kultury, 29 września 2005.

Twórczość

Andrzej Mencwel jest autorem wielu wpływowych dzieł, które noszą ślady jego głębokich przemyśleń i wyrazistego stylu literackiego. Oto niektóre z jego najbardziej znaczących publikacji:

• Sprawa sensu (PIW 1971),
• Stanisław Brzozowski. Kształtowanie myśli krytycznej (Czytelnik 1976),
• Widziane z dołu (PIW 1980, ISBN 83-06-00519-8),
• Spoiwa. Refleksje krytyczne (Czytelnik 1983, ISBN 83-07-00567-1),
• Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego (PIW 1990, ISBN 83-06-01774-6),
• Przedwiośnie czy potop. Studium postaw polskich w XX wieku (Czytelnik 1997, ISBN 83-07-02605-9),
• No! Io non sono morto… Jak czytać „Legendę Młodej Polski” (Wydawnictwo Literackie 2001, ISBN 83-08-03155-2),
• Kaliningrad, moja miłość. Dwa pokrewne eseje podróżne (Borussia 2003, ISBN 83-89233-10-X),
• Wyobraźnia antropologiczna Warszawa 2006 Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego,
• Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów. Wiedza o kulturze. Część I red. naukowa A. Mencwel, Warszawa 2005, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego,
• Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów. Wiedza o kulturze, red. naukowy A. Mencwel, Warszawa 2003, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego,
• Toast na progu (Wydawnictwo Literackie 2017, ISBN 97-88308-06-3989).

Jego prace pokazują różnorodność tematów oraz głęboką refleksję nad kulturą i społeczeństwem.

Opracowania

W zbiorze prac Andzej Mencwela znajdują się istotne opracowania dotyczące literatury i myśli kulturalnej. Oto lista wybranych pozycji, które stanowią ważne punkty odniesienia dla badaczy.

• – W kręgu socjologii literatury. T. 1, Stanowiska. T. 2, Zagadnienia; Interpretacje (opracowanie, wybór i wstęp; Państwowy Instytut Wydawniczy 1977, 1980),
• – Stanisław Brzozowski, Aforyzmy (wybór i wstęp; Państwowy Instytut Wydawniczy 1979),
• – Stanisław Brzozowski, Płomienie. Z papierów po Michale Kaniowskim wydał i przedmową poprzedził Stanisław Brzozowski (autor przedmowy; Iskry 1983, ISBN 83-207-0459-6),
• – Stanisław Dygat, Disneyland (posłowie; Glob 1986, ISBN 83-7007-070-1),
• – Stanisław Brzozowski, Opętane zegary. Wybór publicystyki społeczno-politycznej z lat 1905–1907 (Kolegium Otryckie: Wydział Propagandy Rady Naczelnej ZSP [Zrzeszenia Studentów Polskich], 1986; Universitas 1987),
• – Igor Newerly, Zostało z uczty bogów (autor posłowia; Czytelnik 1988, 1989) ISBN 83-07-01888-9 [opr.], ISBN 83-07-00716-X [brosz.]),
• – Stanisław Brzozowski, Wczesne prace krytyczne (autor wstępu; Państwowy Instytut Wydawniczy 1988; ISBN 83-06-01571-1),
• – Wiedza o kulturze. Cz. 2, Słowo w kulturze: zagadnienia i wybór tekstów (oprac. wespół z Michałem Bonim i Grzegorzem Godlewskim; Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1991, ISBN 83-230-0343-2),
• – Historia i kultura: studia z dziejów polskiej myśli kulturalnej (redaktor naukowy; Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1987, 1991; ISBN 83-230-0737-3),
• – Antropologia kultury: zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja; oprac. wespół z Grzegorzem Godlewskim, Leszkiem Kolankiewiczem i Pawłem Rodakiem; Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1995, 1998, 2001, 2005; ISBN 83-23-09807-2),
• – Stanisław Brzozowski, Pamiętnik (autor wstępu; Czytelnik 2000, ISBN 83-07-02750-0),
• – Antropologia słowa: zagadnienia i wybór tekstów (oprac. wespół z Grzegorzem Godlewskim i Rochem Sulimą; wstęp i redakcja Grzegorz Godlewski; Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2003, ISBN 83-235-0051-7),
• – Jan Strzelecki, Niepokoje amerykańskie (autor przedmowy; słowo wstępne Andrzej Siciński; posłowie Zygmunt Bauman; IFiS PAN, 2004; ISBN 83-7388-019-4).

Prace te wyrażają szeroki wachlarz tematów i podejść do krytyki literackiej oraz myśli kulturowej, co czyni je niezwykle cennymi dla studiujących te dziedziny.

---

Oceń: Andrzej Mencwel

---