UWAGA! Dołącz do nowej grupy Tarnobrzeg - Ogłoszenia | Sprzedam | Kupię | Zamienię | Praca

Hieronim Dekutowski


Hieronim Kazimierz Dekutowski, znany również pod różnymi pseudonimami takimi jak Zapora, Odra, Reżu, Stary, Henryk, Zagon, Mieczysław oraz Piątek, był postacią niezwykłą w historii Polski. Urodził się 24 września 1918 roku w Dzikowie i zmarł tragicznie 7 marca 1949 roku w Warszawie. Jego życie miało istotne znaczenie w kontekście działalności opozycyjnej względem reżimu komunistycznego w Polsce.

Jako major Polskich Sił Zbrojnych i cichociemny, Dekutowski dowodził oddziałami partyzanckimi Armii Krajowej, a także reprezentował Delegaturę Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość. Jego wkład w walkę o wolność i niezawisłość kraju jest nieoceniony, a postać ta pozostaje symbolem walczącego o suwerenność narodu.

Życiorys

Młodość

Był najmłodszym spośród dziewięciorga dzieci Jana Henryka Dekutowskiego, historycznego blacharza, który angażował się w działalność Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) oraz wspierał Piłsudskiego. Matka, Maria z Sudackich, poświęciła swoje życie wychowaniu dzieci oraz aktywności społecznej, co przyczyniło się do uformowania patriotycznej atmosfery w rodzinie. W takich warunkach pielęgnowano pamięć zarówno o tradycjach Legionów Polskich, jak i o wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920, w której brał udział najstarszy z braci, Józef. W latach 1930–1938 uczęszczał do Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnobrzegu. Równocześnie był członkiem I Drużyny Harcerzy im. generała Jana Henryka Dąbrowskiego oraz II Wodnej Drużyny Harcerzy im. generała Mariusza Zaruskiego, gdzie pełnił rolę drużynowego. Działał także w Sodalicji Mariańskiej. Od lutego 1938 roku zajmował stanowisko drugiego przybocznego hufcowego, odpowiedzialnego za archiwizację kronik i izb pamięci harcmistrza Ignacego Płonki. Po ukończeniu szkoły, w maju 1938 roku, podjął pracę jako kreślarz w lasach hrabiego Artura Tarnowskiego w Budzie Stalowskiej, po tym, jak nie zdał egzaminu maturalnego. Maturę udało mu się zdać ostatecznie 19 maja 1939 roku, a jego plany dotyczące studiów we Lwowie zniweczyła agresja Niemiec i ZSRR na Polskę.

Kampania wrześniowa 1939 i przedostanie się na Zachód

Na początku września 1939 roku, w wyniku wybuchu II Wojny Światowej, ewakuował się wraz z siostrą do Lwowa. Informacje na temat jego udziału w kampanii wrześniowej są niejednoznaczne. Istnieją wskazania, że wstąpił do wojska jako ochotnik, biorąc udział w obronie Lwowa. Po agresji ZSRR na Polskę, 17 września 1939 roku przeszedł na Węgry, gdzie został internowany. Po spektakularnej ucieczce z obozu, przez Jugosławię i Włochy, dotarł w listopadzie 1939 do Francji, gdzie zgłosił się do formowanej Armii Polskiej. Przydzielono go do 4 Pułku Strzelców Pieszych 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Od stycznia do kwietnia 1940 roku uczęszczał do szkoły podoficerskiej, na której zakończenie otrzymał awans na starszego strzelca. W maju 1940 roku rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Piechoty w Camp de Coëtquidan, jednak szkolenie to zostało przerwane na skutek rozpoczęcia działań wojennych w ramach francuskiej kampanii. Walczył w szeregach 2 Dywizji Strzelców Pieszych na wzgórzach Clos–du–Doubs, a następnie, wobec klęski Francji, przedostał się do Szwajcarii, aby dotrzeć do Wielkiej Brytanii. Do 6 stycznia 1941 roku służył w III batalionie I Brygady Strzelców jako karabinowy. Następnie przeszedł szkolenie w Szkole Podchorążych Piechoty, którą ukończył z wyróżnieniem. Otrzymał oficerski kordzik z rąk wicepremiera Stanisława Mikołajczyka. Został przydzielony do plutonu czołgów w 3 Batalionie 1 Brygady Strzelców, następnie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. 24 kwietnia 1942 roku zgłosił się ochotniczo na przeszkolenie dywersyjne do służby w kraju. 4 marca 1943 roku został zaprzysiężony jako cichociemny w Audley End przez ppłk. dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa, równocześnie awansując na stopień kaprala podchorążego i otrzymując przydział do Sekcji Szkolnej Ośrodka Radiowego Sztabu Naczelnego Wodza.

Służba w Armii Krajowej

W nocy z 16 na 17 września 1943 roku, w ramach operacji o kryptonimie „Neon 1”, został zrzucony do okupowanej Polski, na placówkę „Garnek” 103 (okolice Wyszkowa), wraz z kpt. dypl. Bronisławem Rachwałem ps. Glin oraz ppor. Kazimierzem Smolakiem ps. Nurek. 30 października tego roku rozkazem Naczelnego Wodza awansowano go do stopnia podporucznika rezerwy. Otrzymał przydział do Kedywu Okręgu AK „Lublin”, gdzie początkowo pełnił rolę oficera w oddziale partyzanckim Tadeusza Kuncewicza ps. Podkowa. Kwaterował w rejonie Hoszni Ordynackiej, skąd przeprowadził wiele efektownych akcji, ochronnych dla ludności Zamojszczyzny, a w nocy z 4 na 5 grudnia spacyfikował wieś Źrebce pod Szczebrzeszynem, eliminując kilku niemieckich kolonistów. W partyzanckich kryjówkach ukrywał i ratował wielu Żydów, którzy byli ścigani przez Niemców, a także przeprowadzał działania mające na celu likwidację konfidentów. Następnie objął dowództwo skadrowanej 4 kompanii w 9 pułku piechoty Legionów AK w Inspektoracie Rejonowym AK „Zamość”. Prowadził ataki na uzbrojone wsie niemieckich osadników oraz likwidował niemieckich konfidentów, zapewniając także pomoc Żydom w ukryciu się. W styczniu 1944 roku objął kierownictwo Kedywu w Inspektoracie Rejonowym AK Lublin-Puławy oraz dowództwo oddziału dyspozycyjnego Kedywu (OP 8). Dzięki połączeniu sześciu samodzielnych jednostek AK, operujących w różnych rejonach, stworzył najliczniejszy oddział partyzancki typu lotnego na Lubelszczyźnie. Jak wskazują badacze, jego oddział między styczniem a lipcem 1944 roku przeprowadził samodzielnie oraz wraz z oddziałem ppor. Mariana Sikory ps. Przepiórka ponad 80 akcji zbrojnych przeciwko Niemcom, co czyniło go najaktywniejszym oddziałem okręgu lubelskiego. Podczas jednej z takich akcji, pod Krężnicą Okrągłą, 24 maja 1944 roku jego grupa zaatakowała kolumnę transportową złożoną z 16 niemieckich samochodów, częściowo wypełnionych esesmanami. Tylko część wrogiej kolumny mogła się wycofać, a w wyniku starcia na polu bitwy hitlerowcy stracili około 50 żołnierzy. 17 lipca, w kolejnej walce pod Kożuchówką, mimo że odniósł obrażenia w rękę, zdołał się obronić. Lecz mógł się leczyć jedynie w Lublinie, Tarnogrodzie oraz klasztorze w Borku Starym. W trakcie akcji „Burza” jego oddział, który tym razem tworzył 1 kompanię odtworzonego 8 pułku piechoty Legionów AK, miał na celu zapewnienie ochrony sztabu konspiracyjnej Komendy Okręgu po zajęciu Lubelszczyzny przez wojska sowieckie. 28 lipca 1944 roku, po decyzji dowódców o złożeniu broni przez oddziały, ppor. Dekutowski rozwiązał swoją kompanię i z podkomendnymi ukrył się w Puławach, Lublinie oraz Tarnobrzegu. W sierpniu 1944 roku ponownie zmobilizował swój oddział dla pomocy walczącym w Warszawie, lecz po nieudanej próbie przekroczenia Wisły, rozformował go i nadal krył się w dawnych kwaterach AK.

W konspiracji antysowieckiej

W styczniu 1945 roku podjął decyzję o powrocie do działalności konspiracyjnej, tym razem ukierunkowanej przeciwko komunistom i Sowietom. Na tę decyzję wpływ miał tragiczny los jego czterech byłych żołnierzy, zamordowanych przez komendanta posterunku MO/UB w Chodlu, Abrama Taubera, którego Dekutowski uratował wcześniej przed śmiercią z rąk Niemców. W nocy z 5 na 6 lutego 1945 roku Hieronim Dekutowski, stosując szybką strategię, zlikwidował posterunek MO w Chodlu. Po tej akcji miała miejsce odwetowa operacja ze strony UB. 7 lutego, ubowcy otoczyli wieś Wały, gdzie, według donosów ze strony PPR, miał stacjonować oddział „Zapory”. Z ranami w nodze udało mu się zbiec z obławy i przedostać, z grupą 40 partyzantów, w okolice San. W szokującym odwecie ubowcy spalili dom, w którym mieszkała żona jego zastępcy, Stanisława Wnuka ps. Opal. Po tym wydarzeniu, nawiązał kontakt z Komendą Okręgu AK „Lublin” i objął dowództwo nad grupą dywersyjną, rozpoczynając realizację akcji zbrojnych przeciwko funkcjonariuszom NKWD, UB oraz MO, którzy wywoływali terror w regionie. Szczególne okrucieństwo przejawiali funkcjonariusze MO w Kazimierzu Dolnym oraz UB w Puławach, gdzie aresztowali wielu ludzi podejrzewanych o działalność konspiracyjną, dokonując grabieży ich mienia. „Zapora”, decydując się na pozostanie w konspiracji, zrezygnował z założenia rodziny. Podczas wiosny 1945 roku, kierując swoim oddziałem, dokonał wielu akcji mających na celu zniszczenie posterunków MO oraz likwidację funkcjonariuszy aparatu władzy. Od kwietnia do czerwca, jego oddział, liczący ponad 300 żołnierzy, w dziewięciu grupach bojowych, przeprowadził słynny rajd, w ramach którego zrealizował brawurowe akcje, w tym kilka istotnych wydarzeń:

  • 7 kwietnia wykonał akcję ekspropriacyjną w banku w Lublinie, zdobywając ponad milion złotych; podczas odwrotu stoczył walkę z grupą operacyjną UB, gdzie zginął naczelnik Sekcji I WUBP Antoni Kulbanowski,
  • 26 kwietnia, współpracując z oddziałami „Podkowy” i „Mata”, opanował Janów Lubelski; zajął posterunek MO, wykonał wyrok śmierci na referencie UB, uwolnił kilku zatrzymanych w miejscowym więzieniu, zarekwirował pieniądze z urzędów w całym mieście i zdobył cztery ciężarówki,
  • w maju zdobył posterunek MO/UB w Bełżycach – porwał zastępcę komendanta oraz zdobył broń, amunicję i mundury,
  • w tym samym dniu przeprowadził podobną akcję w Urzędowie,
  • 19 maja rozbił posterunek MO/UB w Kazimierzu Dolnym, eliminując 5 milicjantów i ubeków oraz kilku żołnierzy i dwóch oficerów sowieckich.

Rajd zakończył się w czerwcu, po starciu z grupą operacyjną UB oraz NKWD; partyzanci wycofali się do lasu, pozostawiając zdobyte w Janowie Lubelskim samochody. 1 czerwca 1945 roku, na rozkaz Dowództwa DSZ, Hieronim Dekutowski uzyskał awans na stopień majora i objął dowództwo nad wszystkimi oddziałami partyzanckimi w Inspektoracie „Lublin” DSZ. Latem tego samego roku, podjął decyzję o ujawnieniu większości swoich żołnierzy, w związku z niewielkimi gwarancjami bezpieczeństwa dla ukrywających się. W październiku dwa razy próbował przemycić się na Zachód przez zieloną granicę – raz jego grupa została rozbita przez UB pod Świętym Krzyżem w Górach Świętokrzyskich, a w trakcie drugiej próby dotarł aż do amerykańskiej ambasady w czeskiej Pradze, co skończyło się aresztowaniem reszty grupy przez Czechów, co zmusiło go do powrotu do kraju z repatriantami, i podjęcia działań pomocowych dla uwięzionych. W jesieni 1945 roku, objął dowództwo dywersji oraz komendanta oddziałów partyzanckich na terenie Inspektoratu WiN „Lublin”. Na przełomie 1945 i 1946 roku przeprowadził szereg akcji dywersyjnych oraz obronnych w województwach lubelskim, rzeszowskim i kieleckim, w wyniku których według oficjalnych szacunków, zginęło ponad 400 żołnierzy LWP, w tym w szczególności KBW, ubeków oraz czerwonoarmistów. Stworzył uniwersalną sieć od Lubartowskiego na północy do Tarnobrzeskiego na południu, jak również od Zamojszczyzny po wschodnią Kielecczyznę. Klasztor w Radecznicy wspierał „Zaporczyków”, tam również odbywały się narady partyzanckich dowódców. Hieronim Dekutowski wykonywał także operacje przeciwko tzw. moskwom, czyli wsiedlonym wsiom, które wspierały komunistyczną władzę. Najbardziej znana była pacyfikacja wsi Moniaki, 24 września 1946 roku, w efekcie której spłonęło 29 zagród, a 40 zwolenników komunistów ukarano chłostą. W odpowiedzi na nasilające się działania pościgowe KBW oraz UB, był zmuszony do wzmocnienia akcji zbrojnych.

Śledztwo i śmierć

W lutym 1947 roku formalnie zaprzestał działań zbrojnych, które zredukowały się do zaopatrywania oddziału i działań obronnych. 22 czerwca 1947 ujawnił swoją tożsamość, jednak w obliczu groźby aresztowania ponownie, z kilkoma podkomendnymi, postanowił spróbować wydostać się na Zachód. 12 września 1947 roku wydał swój ostatni rozkaz, przekazując dowództwo pozostałym oddziałom kpt. Zdzisławowi Brońskiemu ps. Uskok. W prywatnym liście do „Uskoka” napisał: „Ja dziś wyjeżdżam na angielską stronę – jestem umówiony z chłopakami co do kontaktów, jak będę po tamtej stronie. Stary – najważniejsze nie daj się nikomu wykiwać i bujać, jak tam wyjadę, załatwię nasze sprawy pierwszorzędnie – kontakt będziemy mieć i tak. Czołem, Hieronim”. Ludzie „Zapory”, docierając kolejno w połowie września 1947 do punktu przerzutowego w Nysie na Opolszczyźnie, trafili bezpośrednio w ręce UB w Katowicach. Jednym z agentów, który doprowadził do aresztowania „Zapory” i jego ludzi, był jego zastępca, Stanisław Wnuk ps. Opal. Hieronim Dekutowski został zatrzymany 16 września 1947 roku. Następnie trafił do Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Będzinie, gdzie przebywał do 23 października 1947 roku. Potem został przeniesiony do centralnego więzienia MBP na Mokotowie, gdzie od 19 września do 1 czerwca 1948 roku przechodził okrutne śledztwo.

Poniżej przedstawiamy tabelę z uczestnikami procesu Hieronima Dekutowskiego oraz istotnymi wydarzeniami:

DataMiejscePrzesłuchujący
20 września 1947Będzinpor. Jerzy Kędziora
24 września 1947
26 września 1947
29 września 1947
3 października 1947
4 października 1947
10 października 1947
16 października 1947
17 października 1947
27 kwietnia 1948Warszawapor. Ludwik Borowski
14 maja 1948por. Eugeniusz Chimczak
15 maja 1948

W trakcie niejawnej rozprawy, 3 listopada 1948 roku, przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie, w składzie oskarżycielskim zasiedli nie tylko mjr Dekutowski, ale i jego podkomendni: kpt. Stanisław Łukasik ps. Ryś, por. Jerzy Miatkowski ps. Zawada, por. Roman Groński ps. Żbik, oraz inne osoby. Oskarżeni, aby uniknąć rozpoznania, przebrani byli w mundury Wehrmachtu. W ostatnim słowie, mjr Dekutowski nie prosił sądu o łaskawość, lecz oznajmił, że pozostawia decyzję w rękach sędziów. 15 listopada 1948 roku, skład orzekający, pod przewodnictwem sędziego Józefa Badeckiego, skazał go na 7-krotną karę śmierci. Prośby o ułaskawienie, złożone przez Hieronima Dekutowskiego oraz jego bliskich, wszyscy zostały odrzucone. Hieronim Dekutowski, w celi, w której przebywało ponad 100 osób, podczas próby ucieczki, został zdyscyplinowany i umieszczony w karcerze. 7 marca 1949 roku wykonano na nim karę śmierci; stracono również 6 jego podkomendnych. W chwili śmierci, choć miał tylko 30 lat, wyglądał jak starzec. Jego ostatnie słowa brzmiały: „Przyjdzie zwycięstwo! Jeszcze Polska nie zginęła!”. Pochowano go w nocy, w miejscu, które przez długi czas pozostawało tajemnicą.

Śledztwo dotyczące Hieronima Dekutowskiego oraz jego współpracowników prowadzone było przez:

  • por. Ludwik Borowski – oficer śledczy Naczelnej Prokuratury Wojskowej,
  • por. Eugeniusz Chimczak – oficer śledczy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego,
  • por. Jerzy Kędziora – oficer śledczy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

Życie prywatne

Hieronim Dekutowski, postać niezwykle ważna w historii, był kiedyś zaangażowany w związek zaręczynowy ze studentką medycyny, Teresą Partyką-Gaj. Warto zaznaczyć, że Teresa była nie tylko sanitariuszką Armii Krajowej, ale również łączniczką oddziałów WiN. Ich relacja miała jednak dramatyczny obrót; w momencie, gdy Hieronim podjął decyzję o powrocie do konspiracji, zdecydował się na zerwanie zaręczyn. Wybór ten świadczy o jego determinacji oraz priorytetach, które stawiał na pierwszym miejscu.

Postać „Zapory” w późniejszych czasach

Historia Hieronima Dekutowskiego, znanego jako „Zapora”, ewoluowała na przestrzeni lat, szczególnie po okresie PRL. W czasach komunistycznych jego postać była przedstawiana w negatywnym świetle, a pierwsze pozytywne odniesienia zaczęły pojawiać się dopiero pod koniec lat 80-tych. W marcu 1989 roku, w kontekście 40. rocznicy jego śmierci, w kościele ojców Dominikanów w Tarnobrzegu odbyła się ceremonia upamiętniająca, podczas której odsłonięto pierwszą tablicę poświęconą majorowi.

Na czoło tej inicjatywy wysuwa się krytyczny artykuł autorstwa dziennikarza Adama Sikorskiego, który opublikował tekst pt. „Zapora. Dziennik znaleziony na pobojowisku” w „Kurierze Lubelskim”. W tym czasie, w 1988 roku, Rząd RP na uchodźstwie pośmiertnie awansował mjr. Dekutowskiego na stopień pułkownika. Warto zauważyć, że Sąd Wojewódzki w Warszawie, w 1994 roku, unieważniając wcześniejsze wyroki śmierci jego i jego komandorów, uznał, iż żołnierze Armii Krajowej, działający w organizacji WiN, mieli prawo do obrony przed eksterminacją.

Symboliczne upamiętnienia Dekutowskiego są widoczne w wielu miejscach. 1 listopada 1990 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie odsłonięto pomnik ku czci 241 ofiar komunistycznych represji, wśród których znalazł się Hieronim Dekutowski. Jego symboliczną mogiłę można odnaleźć również na cmentarzu wojskowym w Lublinie przy ulicy Białej oraz w Tarnobrzegu.

W Lublinie powstały także dwa pomniki, które oddają hołd „Zaporze” oraz jego żołnierzom. 11 listopada 2009 roku, z inicjatywy Klubu Gazety Polskiej, odsłonięto pomnik mjr. Dekutowskiego w Tarnobrzegu, a patronat nad uroczystością objął prezydent RP Lech Kaczyński. Pomnik zaprojektował rzeźbiarz Giennadij Jerszow.

Postać „Zapory” nie pozostała bez echa w kulturze. Na albumie wydanym w 2009 roku przez punkrockową grupę De Press, zawarła ona piosenkę „Marsz oddziału Zapory”. Z biegiem lat, jego sylwetka zaczęła być upamiętniana w różnych lokalizacjach, jak np. w szkołach i na ulicach.

  • Ulica Hieronima Dekutowskiego w Lublinie,
  • Ulica Hieronima Dekutowskiego w Tarnobrzegu,
  • Ulica Hieronima Dekutowskiego „Zapory” w Kraśniku,
  • Ulica majora Hieronima Dekutowskiego „Zapory” w Nysie,
  • Ulica majora „Zapory” w Chodlu,
  • Rondo im. cichociemnego mjra „Zapory” w Bełżycach,
  • 3 Niedrzwicka Drużyna Harcerzy „TROP” im Zgrupowania Oddziałów Zapory,
  • 1 Drużyna FIA „ZAPORA”,
  • 63 Gdyńska Drużyna Harcerzy im. Hieronima Dekutowskiego.

W 2016 roku premierę miał dokumentalny film „Zapora” w reżyserii Konrada Starczewskiego, który dokumentuje wspomnienia podkomendnych mjr. Dekutowskiego. Obraz ten jest bogaty nie tylko w relacje, ale również w materiały archiwalne, które ukazują kluczowe akcje „Zaporczyków”.

1 marca 2017 roku podczas Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, Minister Obrony Narodowej Antoni Macierewicz nadał 2 Lubelskiej Brygadzie Obrony Terytorialnej imię majora Hieronima Dekutowskiego. W 2018 roku Narodowy Bank Polski wprowadzili do obiegu monetę kolekcjonerską upamiętniającą Dekutowskiego, która miała wartość nominalną 10 złotych w ramach serii „Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni”.

Jego wizerunek zyskał również miejsce na pomniku Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych w Mielcu, który został odsłonięty w 2022 roku. Warto wspomnieć, że 17 marca 2024 roku w Bełżycach odbędzie się uroczyste odsłonięcie pomnika majora Hieronima Dekutowskiego „Zapory”.

Obraz Dekutowskiego pojawił się również na znaczku wydanym przez Pocztę Polską z okazji Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, który będzie dostępny na rynku od 2024 roku i będzie miał nominał 3,90 zł.

Poszukiwania grobu, ekshumacja, identyfikacja

Po wielu latach trwających badań, poszukiwania miejsca spoczynku ofiary mordu z czasów komunizmu zakończyły się sukcesem. W lipcu 2012 roku, zespół badaczy z Instytutu Pamięci Narodowej pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka, dokonał odkrycia szczątków Hieronima Dekutowskiego podczas ekshumacji na terenie Kwatery na Łączce na warszawskich Powązkach.

Specjaliści z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego przeprowadzili identyfikację w ramach Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów. Po ich analizach, IPN oficjalnie ogłosił ten przełomowy mieszczący swoje informacje na konferencji prasowej, która miała miejsce 22 sierpnia 2013 roku.

Imię i nazwiskoData odnalezienia ciała
Stanisław Łukasik6 grudnia 2012
Tadeusz Pelak20 lutego 2013
Hieronim Dekutowski22 sierpnia 2013
Roman Groński28 lutego 2014
Jerzy Miatkowski28 lutego 2014
Edmund Tudruj28 lutego 2014
Arkadiusz Wasilewski28 lutego 2014

Awanse

Hieronim Dekutowski przeszedł przez szereg awansów wojskowych, które odzwierciedlają jego rozwój kariery i zaangażowanie w służbę. Jego awanse są następujące:

  • starszy strzelec – kwiecień 1940,
  • kapral podchorąży – 4 marca 1943,
  • podporucznik – 30 października 1943,
  • major – 1 czerwca 1945 (z pominięciem stopnia porucznika i kapitana),
  • pułkownik – 1988, pośmiertnie (władze RP w Londynie).

Ordery i odznaczenia

Hieronim Dekutowski był odznaczanym żołnierzem, który otrzymał szereg prestiżowych nagród i wyróżnień, przyznanych zarówno za życia, jak i pośmiertnie. Poniżej znajduje się lista jego odznaczeń:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari – 1964, pośmiertnie,
  • Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie, postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 15 listopada 2007 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”, w 59. rocznicę skazania go wraz z sześcioma innymi „żołnierzami wyklętymi” przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę śmierci,
  • Krzyż Walecznych – 1945,
  • Medal Wojska za Wojnę 1939–1945 (czterokrotnie) – 1946,
  • Znak 8 Pułku Piechoty Legionów 1988, pośmiertnie,
  • Medal Niepodległości – 1989, pośmiertnie,
  • Krzyż Armii Krajowej – 1990, pośmiertnie,
  • Sigillum Civis Virtuti – 1996, pośmiertnie.

Przypisy

  1. Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni – Hieronim Dekutowski „Zapora”. nbp.pl, 05.12.2022 r. [dostęp 16.05.2024 r.]
  2. AnnaA. Chlebus AnnaA., Pomnik "Zapory" w Bełżycach już odsłonięty. Upamiętnili majora Hieronima Dekutowskiego [online], Kurier Lubelski, 17.03.2024 r. [dostęp 22.03.2024 r.]
  3. 2024.04.30. Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych". kzp.pl. [dostęp 24.05.2024 r.]
  4. W Mielcu odsłonięto największy w Polsce pomnik Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych [online], www.rmf24.pl [dostęp 22.10.2023 r.]
  5. „Zapora” – film dokumentalny, 17.11.2016 r.
  6. Agnieszka Krzemińska: Odzyskiwanie bohaterów. polityka.pl, 21.08.2012 r. [dostęp 22.02.2013 r.]
  7. Postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z 23.05.1994 r., sygnatura akt VIII Ko 722–93–UN. wersja zdigitalizowana
  8. Adam Kruczek: Gloria victis 55. rocznica zamordowania mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory” i sześciu jego żołnierzy. Nasz Dziennik, 08.03.2004 r. [dostęp 11.12.2009 r.]
  9. Leszek Pietrzak ustalił, że UB rozpracowując grupę „Zapory” w latach 1946–1947 wykorzystywał 63 agentów. Sławomir Poleszak, Siedmiu z „Łączki”, „Pamięć.pl” 3/2014, uaktualniony.
  10. XXIX LO im. cc mjra Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora” w Lublinie. oficjalna strona.
  11. Kolejne wyniki identyfikacji ofiar terroru komunistycznego – Warszawa, 22.08.2013 r. IPN, 22.08.2013 r. [dostęp 22.08.2013 r.]
  12. M.P. z 2008 r. nr 16, poz. 169 – pkt 1.
  13. „Żołnierze Wyklęci” odznaczeni w 59. rocznicę skazania ich na karę śmierci. prezydent.pl, 15.11.2007 r. [dostęp 12.05.2012 r.]
  14. Przyjęcie imienia „Zapora” przez 1DF. fia.com.pl. [dostęp 27.07.2012 r.]
  15. Artur Bata: Bieszczady w ogniu. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 190. ISBN 83-03-01790-X.
  16. Rozbrojenie posterunku Milicji Obywatelskiej w Kazimierzu Dolnym w dniu 19.05.1945 r.

Oceń: Hieronim Dekutowski

Średnia ocena:4.63 Liczba ocen:16